KABUL VE ADANMIŞLIK TERAPİSİ (ACT) NEDİR?

Kabul ve adanmışlık terapisi hayatla değer odaklı bir biçimde meşgul olmaya odaklanan davranışçı bir terapidir.
Kabul ve gönüllü olma, bilişsel defüzyon (ayrışma), şimdiki zaman farkındalığı, bağlamsal benlik, değerler ve adanmış eylemden oluşan altı temel süreç aracılığıyla danışanlar, kendilerini açmaya ve tüm bu deneyimleri – ister hafif ister ağır, her türlü düşünce ve duyguyu- içeri almaya teşvik edilir. Bu terapide esas amaç; psikolojik esneklik, yani değerlerimiz doğrultusunda eylemler gerçekleştirebilmemiz için tümüyle anda olmak, açık olmak ve bizim için önemli olanı yapmaktır (J. A. Stoddard, N. Afari).
Daha basitçe söylemek gerekirse psikolojik esneklik anda olmak ve bizim için önemli olanı yapmaktır (R. Harris). En nihayetinde, anda olmak, açık olmak ve bizim için önemli olanı yapmak, zengin ve anlamlı olan ve yaşama gücü ile karakterize edilen bir hayata öncülük eder.
Kabul (ilişkili olduğu gönüllülük kavramı ile beraber) içsel deneyimlerimizden kaçınmaya, onları değiştirmeye veya kontrol etmeye çalışmadan onlarla tümüyle temas kurmayı içerir. Kabul; ne bir şeyi sevmek, istemek ne de ondan vazgeçmek, ona teslim olmak anlamına gelir. Basitçe kabul, ortaya çıkan şeyleri usulce eline tutmak demektir.
Bilişsel defüzyon, bir adım geriye gidip düşüncelere uzaktan bakmak ve onların varlığını gözlemlemek demektir. Düşüncelerimizin içeriği ile ilişkimizi değiştirmemize yardımcı olan süreçtir.
Şimdiki zaman farkındalığı, bilinçli farkındalığın bir yönü olarak tanımlanmıştır ve binlerce yıldır uygulanmaktadır. Yargılayıcı olmayan, şimdiki zaman odaklı farkındalık süreci olarak tanımlanabilir. Bu sebeple; kabul, defüzyon ve bağlamsal benlikle doğrudan ilgilidir.
Bağlamsal benlik; kişinin deneyimlerini aşan benlik duygusu anlamına gelir. “Sen, düşünce ve duyguların değil, daha ziyade bunların ortaya çıktığı bağlam veya sahnesin” çıkarımına dikkati çeker.
Değerler bireyin önemli ve anlamlı olarak tanımladığı yollar ya da istikametlerdir. Değerler gerçekte kim olmak ve neyi temsil ettiğimizi tanımlar.
Adanmış eylem, basitçe harekete geçmektir. Değerler istikameti belirler, adanmış eylem ise esas davranış değişikliğidir.
İnsan olmak her türlü duyguya sahip olmak demektir. Bu duyguların bazılarını severiz bazılarını da sevmeyiz. Acı hoş bir duygu olmasa da genelde ıstıraba yol açan şey, acıdan kurtulma ya da kaçınma mücadelesidir. Bu önerme, kabul ve adanmışlık terapisinin kalbinde yer alır (Hayes, Strosahl ve Wilson).